لیزرهای درمانی

لیزر He-Ne
لیزر He-Ne (هلیوم نئون) شامل یک تیوپ شیشه ای است که دارای نوعی گاز کم فشار ترکیبی است و به یک منبع با ولتاژ بالا وصل می شود و نور مرئی قرمز با طول موج ۶۳۳nm ساتع می کند. به طور معمول این لیزر به صورت پیوسته کار می کند، اما با سویچ کردن منبع برق یا بوسیله یک قطع کننده پرتو می تواند پالسدار شود. در نمونه پالسدار نیمی از خروجی –اگر چرخه کاری ۵۰% باشد- در مقایسه با حالت پیوسته آن، از دست می رود. به طور معمول خروجی آن یک تا ده میلی وات است که به صورت مستقیم (پرتوهای موازی) یا بوسیله فیبر نوری به پروب درمان فرستاده می شود. معمولاً این نور به صورت واگرا است. لیزرهای He-Ne غالباٌ بزرگ هستند و به علت تیوب حساس لیزر، شکننده هستند و توسط ابزارهای محافظت کننده پوشانده می شوند.

لیزرHe-Ne در میان انواع لیزرهای درمانی، همدوس ترین (Coherent) نوع است، به این معنا که تا فاصله چندین متر همدوسی اش حفظ می شود. این خصوصیت در نتایج بیولوژیک بسیار حائز اهمیت است. حین درمان در ارتباط با پوست، عمق نفوذ مفید لیزر He-Ne با خروجی ۳/۵mw حدود ۶ تا ۸ میلیمتر است. البته عمق نفوذ با افزایش خروجی، اندکی افزایش می یابد.
لیزر He-Ne غالباً در درمان جراحت های پوستی، زخم غشای مخاطی، کونژونکتیویت (التهاب چشم) و دردهای عصبی استفاده می شود. لیزر He-Ne به دلیل نفوذ بیشتر در سطح، کارآیی بالایی بر روی پوست و غشاء مخاطی دارد. مزیت دیگر این لیزر آن است که حین استفاده، احتمال آسیب رسیدن به چشم وجود ندارد. اثرات مفید لیزر He-Ne بر روی غشای مخاطی و پوست در تحقیقات متعددی ثابت شده است. Maeno با تابانیدن لیزر He-Ne از روی پلک، به چشم گوساله هایی که التهاب قرنیه و ملتحمه داشتند، نتایج درمانی قابل توجهی بدست آورد و درمان شدند. Schindl نیز از لیزر He-Ne برای درمان پدیده ارتوس در چشم خرگوش استفاده و نتایج مثبت گزارش کرد. بازده معمول لیزرهای He-Ne ، ۲ تا ۵ میلی وات است، هرچند دستگاههایی با بازده بیش از ۶۰ میلی وات هم در دسترس هست اما دوز مناسب برای بهبود زخم و جراحت ۱ ژول بر سانتی متر مربع در لبه زخم و تقریبا ۲/۰ ژول بر سانتی متر مربع بر روی زخم باز می باشد.

لیزر Indum Gallium Alminum Phospid) In GaALP)

لیزر In GaALP که با نام GaALP نیز شناخته شده است، به گروهی از لیزرهای نیمه هادی تعلق دارد که کریستال آن شامل گالیوم، آلومینیوم، ایندیوم و فسفات است.

لیزر گالیوم ارسناید برای درمان عوارض عمقی بکار می رود. این لیزر موثرترین نوع لیزر در درمان درد، التهاب و اختلالات حرکتی است که در ماهیچه ها، تاندون ها و مفاصل بروز می کند. مطالعات کمی در دست داریم که ثابت کند لیزر GaAs روی بهبود زخم اثر مثبت دارند. علت این موضوع مقدار دوز است که بعنوان یک فاکتور مهم و اساسی شناخته شده است. در سیستم های قدیمی بازده، توان متناسب با فرکانس پالس بود. لیزر GaAs با بازده متوسط ۱۰ میلی وات با فرکانس ۱۰۰۰۰۰ هرتز، پالس ارسال می کند و هنگامی که با فرکانس ۱۰۰۰ هرتز، پالس می فرستد، بازده ۱ میلی وات و هنگامی که با فرکانس ۱۰۰ هرتز پالس می فرستد، بازده ۰/۱ میلی وات دارد. بنابراین اگر بخواهیم با این دستگاه فرکانس پایین مثلا ۲۰ هرتز برای درمان بکار ببریم عملا غیر قابل استفاده است. البته لیزرهای GaAs با پالس و توان ثابت نیز وجود دارند، به این معنا که در این دستگاهها توان بازده در همه فرکانس های پالس ثابت می ماند. برای فیزیوتراپیست ها این موضوع قابل توجهی است به این دلیل که لیزر GaAs بالاترین عمق نفوذ را میان لیزرهای درمانی معمول دارد. دوز مناسب می تواند برای به عمق رفتن در بافت در یک بازه زمانی کوتاه استفاده شود. دستگاه GaAs مولتی پروب می تواند زمان درمان را برای مناطق وسیع مانند گردن و شانه کمتر کند.

لیزر Ga-As مانند لیزرهای GaAlAs نیمه رسانا است. دوز درمانی مناسب برای لیزرهای GaAs کمتر از لیزرهای GaAlAs است. لیزر GaAs در درمان درد، التهاب و اختلالات عملکردی در ماهیچه ها، تاندون ها و مفاصل (التهاب اپیکندیل، التهاب تاندون و درد فاشیای عضله و .. ) و به طور کلی اختلالات عمقی موثرتر است. در عین حال همانطور که در بالا گفته شد تحقیقات تا کنون نشان نداده است که این لیزر برای زخم و مشکلات سطحی مفید باشد. اما لیزر GaAs می تواند بصورت ترکیب با لیزر HeNe بطور موفقیت آمیزی برای زخم استفاده شود و البته مقدار دوز برای زخم های باز باید بسیار کم باشد.

لیزر گالیوم آلومینیوم ارسناید برای درمان عوارض پوستی و غشای مخاطی مورد استفاده قرار می گیرند. با این حال، می توان از آن در مداوای اختلالات عمقی مانند آرتروز، روماتیسم و تاندونیت مفاصل کوچک بهره برد. این امواج می توانند روی دستگاههای مختلف به تنهایی یا به صورت ترکیبی در یک دستگاه به کار گرفته شوند.

یکی از مهمترین سوالات درباره لیزر این است که چه لیزری برای چه کاربردی مناسب است؟

به راحتی نمی توان به این سوال، جواب درستی داد. غالباً طول موج دستگاه، تنها طول موج ممکن برای ماست که بالاترین نفوذ به هدف را نسبت به بقیه دارد. از طرفی بکار گیری لیزر در زمینه فیزیوتراپی، طب سوزنی، دندانپزشکی و دامپزشکی، در سالهای اخیر افزایش چشمگیری داشته است و برای پی بردن به انتخاب لیزر مناسب، در ادامه نمونه ای از تجربیات محققین و مدارک آنها را خواهید خواند.

:References

Tuner, Hode L. The laser therapy handbook, 2010, Prima Books,Sweden

Baxter G.D.Therapeutic Lasers; Theory and Practice. 1st ed, 1994